Bouwen aan de kerk van de toekomst: Verbonden in Christus
Op 1 januari is parochie HH. Paulus en Ludger officieel van start gegaan. We zijn één parochie met 16 geloofsgemeenschappen. Een nieuw parochiebestuur is aangesteld. De komende maanden zullen zij zich voorstellen en presenteren. Natuurlijk wordt het proces van bouwen aan de toekomst van de parochie voortgezet. Het pastorale team was sinds 01-07-2017 al voor beide voormalige parochies benoemd. Op 10 januari hebben we pastor Den Hartog uitgezwaaid. Hij heeft zijn werkzaamheden als pastoor van de parochie Sint Jan de Doper, Mijdrecht e.o., inmiddels opgepakt. Met een kleiner pastoraal team gaan we in de Oost-Achterhoek verder. De parochiefusie en de nieuwe teamsamenstelling zijn o.a. aanleiding geweest om het pastorale beleid voor de komende jaren opnieuw vast te leggen. De pastores kozen als thema “Verbonden in Christus”. In dit artikel gaan de leden van het pastorale team in op enkele onderdelen van dit beleidsplan. Wat is het fundament waarop de kerk van Jezus Christus in de Oost-Achterhoek gebouwd wordt? Hoe wordt parochievernieuwing zichtbaar en wat betekent dat allemaal voor lokale geloofsgemeenschappen waar ook nog kerken gaan sluiten?
De parochie maakt een nieuwe start.
Eigenlijk gaan we pastoraal verder op de weg die in 2018 al is ingeslagen. Met het motto “Met gelovig vertrouwen de toekomst! “ is een situatie geschetst waarin het niet meer mogelijk blijkt om de parochie organisatie in stand te houden. In kerk en samenleving is er veel veranderd. Veel van de vanzelfsprekendheden rond geloven en kerk zijn weggevallen. Veel mensen geven aan wel te geloven, maar hebben daar de kerk niet (meer) voor nodig. Dat merken we in lokale betrokkenheid bij vieren, deelname aan de sacramenten en het vrijwilligerswerk. Samenwerken in een aangepaste parochieorganisatie, gericht op de kern van ons geloof, met de mogelijkheden die er zijn.
Vertrouwen dat het God zelf is die met ons meetrekt en ons helpt bij het bouwen van geloof en kerk. Voor een parochie, met haar 16 geloofsgemeenschappen, gaat het Godsvertrouwen dat zichtbaar, ervaarbaar wordt in de manier waarop een parochie als gelovige gemeenschap functioneert. Het fundament voor de kerk van de toekomst ligt in het persoonlijke geloof in God. Daarbij mogen we vertrouwen op de kracht en bijstand van de Heilige Geest.
In 2000 jaar kerkgeschiedenis zien we pieken en dalen. Van grote groei in geloof en parochies, maar ook tijden dat geloven een klein vuurtje is geworden. Nooit is het vuur gedoofd. Blijkbaar is de kerk van Christus op een stevig fundament gebouwd. Jezus wees er al op. Simon kreeg de naam “Petrus”, ‘rots’ waarop Zijn kerk gebouwd zou gaan worden. Terug naar de bron. Het heeft iets van renovatie. Waarbij het op de eerste plaats om ieders persoonlijke geloof gaat. Wat het betekent dat ik als gedoopte de naam van Jezus Christus draag. Daagt mij dat uit om op mijn manier verkondiger te zijn van de Blijde Boodschap waar Jezus voor geleefd heeft? Als parochie en geloofsgemeenschappen zien wij het als onze opdracht in veranderende wereld leerling van Jezus te zijn. Dat doen we door lokaal met eigen mogelijkheden werk te maken van ons geloof. Samenkomen voor gebed en eredienst, omzien naar mensen die met zorgen of noden leven. Samen het geloof doorgeven en elkaar helpen om leerling van Jezus te worden.
Antwoord op de vaak gestelde vraag ‘wat blijft lokaal nog over van de kerk?’
We leven in een spannend tijdsgewricht en er gebeurt van alles om ons heen. De wereld verandert ook dicht bij huis. Kerken sluiten, kerkgebouwen worden verkocht en krijgen veelal een nieuwe bestemming. Het wegshoppen van de kerktoren uit een panoramafoto was lange tijd het enige dat zichtbaar werd wanneer we over de zorgelijke toekomst spraken. Nu is het op meerdere plaatsen in diverse parochies een feit. Maar de kerktoren is, hoe fier deze ook omhoog wijst naar de hemel, is niet hetzelfde als geloven. Hadden we vroeger een cassettebandje, een grammofoon of een bandrecorder om muziek te luisteren, tegenwoordig hebben we Spotify, music for everyone. Daarmee is er veel veranderd, maar de kern is gebleven, nl. de muziek zelf. Natuurlijk kent deze ook trends en een top 2000 en smaken voor verschillende stijlen bestaan ook nog. Persoonlijke voorkeuren tellen mee.
Deze beeldspraak geeft goed weer wat er lokaal nog bestaan, nadat de kerk aan de eredienst is onttrokken. Lokaal blijft geloven bestaan wanneer mensen naar elkaar blijven omzien.
Wanneer jonge ouders en hun kinderen nog meedoen aan de voorbereiding op de sacramenten elders in een kerk. Zij vormen immers de toekomst van geloof in de eigen gemeenschap.
Centraal geloven in de Oost-Achterhoek.
De kerntaken worden steeds centraal aangeboden omdat we het als kleiner wordend pastoraal team tot onze taak rekenen om mensen die geloven, of zoekende twijfelaars zijn, bijeen te brengen. Niets werkt zo aanstekelijk als een als een ontmoeting met een gelovig mens. Daar kan geen catechese of andere vorm van geloofscommunicatie tegenop.
Mensen komen naar de vieringen om zich te laten inspireren en om God en elkaar te ontmoeten. Ze hebben het er samen over. Hoe fijn is het dan dat je naar een goed gevulde kerk kunt gaan, waar het geloof leeft en je andere gelovigen kunt ontmoeten. Ook nieuwe mensen leert kennen. Voor het winkelen, de sport en het vermaak reizen we ook naar plekken waar we graag iets halen.
Het ‘kookboek’ van kerk raken we langzamerhand kwijt. Een heldere beschrijving van tradities, ingrediënten en gebruiken is aan het verdwijnen. De grammatica van het geloof verdampt als we er niets aan doen. Daarom is het belangrijk dat mensen die nog zoekende zijn of willen bijdragen aan het doorgeven van geloof, tradities en verhalen, elkaar ontmoeten. Daarom is het belangrijk dat centraal aanbod is voor cursussen, verdieping, zekerheid van vieringenrooster, etc. We zijn anders niet ver weg van het moment dat geloof als geheel verdampt… En tegelijkertijd gaan we er niet van uit dat geloven kan stoppen. Het is altijd gebleven en heeft vaker hoogte- en dieptepunten gekend in de geschiedenis. Mensen blijven altijd verhalen vertellen. Het lokaal delen van verhalen blijft altijd een belangrijke rol spelen. En de zoektocht naar welke rol God daarin speelt eveneens. Ook lokaal blijft dit belangrijk en kunnen daarvoor nieuwe vormen gevonden worden. Draagkracht oftewel passie vanuit de locatie is daarbij heel belangrijk.
Een voorbeeld van centraal organiseren is bijvoorbeeld de voorbereiding op de sacramenten. Het werkt stimulerend en goed wanneer volwassenen zich melden om katholiek te worden. Dit kan gebeuren vanuit heel diverse motieven, door huwelijk met een katholieke partner, door de kinderen, doordat één van de sacramenten ‘gemist’ wordt door omstandigheden eerder op hun levenspad. Door zoeken en nergens nog gevonden hebben…, etc. Deze mensen komen samen in groepen die samen op zoek gaan en leren over geloven en specifieker over katholiek geloven. Vrijwel altijd pareltjes van bijeenkomsten die jaarlijks resulteren in opname van nieuwe volwassenen in de kerk. Nieuwe broeders en zusters in geloof.
James Mallon’s boek “God renoveert’ als inspiratiebron voor ons beleidsplan
De totstandkoming van het nieuwe pastorale beleidsplan is o.a. geïnspireerd op het boek (2019) en de lezingen van de Canadese priester James Mallon over parochievernieuwing. De parochie van ‘onderhoud naar bloei’. Hoewel dit concept niet één op één toepasbaar is op de grote fusieparochies die we in onze streken kennen, zitten er mooie elementen van opbouw in, die we graag aannemen.
Dat betekent niet dat we de pijn dat we als kerk een marginaal verschijnsel aan het worden zijn, onderschatten en met mooie oplossingen willen dichttimmeren. We zijn ons terdege bewust van de overgang van een alomtegenwoordige machtskerk naar een bescheiden minderheidskerk in onze tijd. Eén bijzondere geloofservaring is altijd meer dan slechts een betekenisvol detail. Dat spreekt ons als team aan en hebben we proberen te vertalen in ons pastoraal beleidsplan. God renoveert meestal niet door zijn spierballen te tonen, maar met zachte hand, bescheiden, en vol begrip voor menselijk zoeken en desnoods dwalen.
Voor wie meer wil lezen bevelen we het boek aan “God renoveert” van James Mallon.
Of het meer praktische boek “Rebuilt”, herbouwen van een parochie door Michael White pr. en Tom Corcoran. Samen bouwen aan een vitale parochiegemeenschap: een boek met concrete aanwijzingen voor parochievernieuwing. Soms door af te breken en bij nul te beginnen, soms door het goede dat er was uit te breiden. Te koop bij het katholiek Alpha Centrum.
Ook op de website van www.parochiespiritualiteit.org vindt men veel informatie.
Op de vraag wat we als team het belangrijkste vinden wat er pastoraal te doen staat, kunnen we zeggen dat we hopen en bidden dat ook parochianen met initiatieven komen. Wij staan open om te luisteren en te helpen. Samen werken aan de kerk van de toekomst in de Oost-Achterhoek. Daarvoor zijn we allen geroepen.
In 2018 verscheen een mooie brief van paus Franciscus, ‘Gaudete et exsultate’ (‘Wees blij en juich’), over de roeping tot heiligheid. Daarin spoort hij ons aan om gehoor te geven aan deze roeping van God. De paus schrijft: “De Heer wil dat we heiligen zijn en dat we geen genoegen nemen met een kleurloos en middelmatig bestaan.”
Maar worden we door hierop in te gaan dan geen wereldvreemde ‘heilige boontjes’? Integendeel, we worden gelukkig, en volledig de mens die God in gedachten had toen Hij ons schiep. Kortom, het is de moeite waard om te ontdekken wat de roeping tot heiligheid voor ons concrete leven kan inhouden.
Het pastorale team van parochie HH. Paulus en Ludger
Pastoor H. de Jong
Pastoraal werkster C. Roetgerink
Diaken C. Peters
